Aktualności

kruszywa

Kruszywa

Kruszywo – materiał sypki pochodzenia organicznego lub mineralnego, stosowany głównie do produkcji zapraw budowlanych i betonów oraz do budowy dróg.

Kruszywa naturalne – kruszywa pochodzenia mineralnego, rozdrobnione w wyniku erozji skał lub uzyskiwane przez mechaniczne rozdrobnienie skał litych, występujące w przyrodzie w postaci luźnych okruchów skalnych. Mogą być uszlachetniane w wyniku przesiewania i płukania (usuwanie zanieczyszczeń pylistych – ziaren wielkości do 0,05 mm). Można pozyskać je przez wydobycie z dna rzek, jezior lub kopalni piasku i żwiru, gdzie metodą odkrywkową pozyskuje się potrzebny materiał. Kruszywa naturalne dzielą się na:

  • żwirowe
  • łamane – otrzymywane się przez mechaniczne rozdrobnienie skał.

Kruszywa sztuczne:

  • pochodzenia mineralnego, uzyskane w wyniku termicznej bądź innej modyfikacji odpowiadają kruszywom sztucznym według PN-86/B-23006;
  • kruszywa z recyklingu – pochodzenia mineralnego, uzyskiwane w wyniku przeróbki nieorganicznych materiałów, uprzednio stosowanych w budownictwie

Ze względu na uziarnienie kruszywa dzieli się na:

  • drobne – o wymiarach ziaren D mniejszych lub równych 4 mm;
  • grube – o wymiarach ziaren D co najmniej 4 mm oraz do co najmniej 20 mm;
  • wypełniacze – kruszywo, którego większość przechodzi przez sito 0,063 mm;
  • kruszywa naturalne (mieszanka) – pochodzenia lodowcowego lub rzecznego o uziarnieniu 0–8 mm;
  • kruszywa o uziarnieniu ciągłym – kruszywa będące mieszanką kruszyw grubych i drobnych w Polsce o uziarnieniu od 0–63 mm.

Piasek – skała osadowa, luźna, złożona z niezwiązanych spoiwem ziaren mineralnych, przede wszystkim kwarcu. Wielkość ziaren waha się zależnie od przyjętej klasyfikacji od 0,05 lub 0,063 do 2 mm, gęstość ziaren piasku kwarcowego wynosi około 2,62 g/cm 3 . Piaski są najczęściej występującą luźną skałą osadową. Jego złoża znajdują się na znacznym obszarze Polski. Wraz z innymi składnikami tworzy gleby. Pod wpływem oddziaływania wody i wiatru piasek tworzy formy akumulacyjne takie jak wydmy, wały piaszczyste, rewy, odsypy boczne, łachy, zmarszczki, antydiuny, fale piaszczyste, wstęgi piaszczyste i inne. Pod wpływem procesów diagenezy i  lityfikacji  piasek może przejść w skałę osadową zwięzłą, nazywaną piaskowcem, a w przypadku piasków kwarcowych następnie wskutek metamorfizmu w kwarcyt.

Piasek do celów gospodarczych wydobywany jest metodą odkrywkową w kopalniach zwanych piaskowniami (i żwirowniami), jest również pozyskiwany przy pogłębianiu rzek, kanałów żeglugowych na obszarach jezior i mórz itp. Wykorzystywany jest m.in. do wyrobu szkła, a w budownictwie jako składnik betonu, zapraw murarskich, tynków.


Żwir – okruchowa skała osadowa o luźnej postaci, złożona z różnych skał i minerałów o średnicy większej niż 2 mm, do nawet kilku centymetrów. W budownictwie żwirem nazywane jest kruszywo naturalne o frakcji do 63 mm. Żwir może być pochodzenia m.in. morskiego, rzecznego, jeziornego, polodowcowego. Jego ziarna są zwykle zaokrąglone. Żwir zalicza się do skał osadowych okruchowych, ponieważ zbudowane są z drobnych okruchów, które oddzieliły się od innych skał. Gdy ziarna te nie są zlepione spoiwem, są to skały okruchowe luźne.

Żwiry morski i rzeczny powstają przez rozdrabnianie skał o dno. Żwiry należą do młodszych utworów. Pokłady żwiru, dochodzące nawet do kilkudziesięciu metrów, świadczą o dużych zmianach poziomu mórz.
W Polsce pozyskiwany z wydobycia na żwirowniach i z pogłębiania rzek. Na zachodzie Europy powszechne jest pozyskiwanie żwiru z dna morskiego. Żwir używany jest jako składnik betonów towarowych oraz jako materiał do podbudowy dróg, a także jako wsad do mas bitumicznych i czasem nawierzchni.


Pospółka – materiał sypki lub kawałkowy niesortowany (np. węgiel, kruszywo budowlane). Pospółka to jednocześnie grunt rodzimy mineralny zbliżony do piasku i żwiru. Materiał ten określony jest normą PN-B-02480:1986 i charakteryzuje się zawartością sumy frakcji żwirowej i kamienistej pomiędzy 10 a 50% ( 50 % ≥ f k +f ż  > 10 % ). W przypadku występowania frakcji iłowej w ilości ponad 2% (f i  > 2 %), określa się taki materiał jako pospółkę gliniastą. Uziarnienie graniczne pospółki od 0,075 mm do 63 mm. Pospółka ze względu na dobre właściwości filtracyjne, mechaniczne i dużą nośność – jest materiałem często wykorzystywanym w budownictwie jako podbudowa pod fundamenty, w drogownictwie do wykonania warstw odsączających nasypów drogowych (współczynnik filtracji k> 8 m/dobę) i w pokrewnych dziedzinach.

Ziemia – jednorodne lub skomponowane z wielu składników podłoże, przygotowane specjalnie dla określonych upraw ogrodniczych, np. ziemia kompostowa, ziemia torfowa, ziemia liściowa. W produkcji szklarniowej występuje ziemia szklarniowa, tj. utwór powstały z wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej, odizolowany od czynników pogodowych i uzupełniony znacznymi dodatkami często niekonwencjonalnych materiałów organicznych i mineralnych. W ziemi szklarniowej zachowany jest stały kontakt z warstwami i poziomami genetycznymi znajdującymi się poniżej silnie zmienionych poziomów próchnicznych. Są to ziemie z warstw uprawnych pól, łąk, pastwisk i ugorów (ziemia polowa, ogrodowa i darniowa).

Tłuczeń, szuter, szaber – rodzaj kruszywa naturalnego łamanego ze skały. Jego ziarna charakteryzuje szorstka powierzchnia; kształtem zbliżone są do ostrosłupa lub sześcianu.


Wyróżniamy następujące frakcje:

  • kliniec – frakcja 4– 31,5 mm
  • tłuczeń – frakcja 31,5 – 63 mmm
  • mieszanka – frakcja 0 – 31,5 mm
  • mieszanka – frakcja 0 – 63 mm
  • kamień łamany – frakcja 63-130 m

Wykorzystywany do produkcji betonów oraz do nawierzchni drogowych i kolejowych. Kruszywo betonowe (kruszony beton) – frakcji 0-63 mm idealny na utwardzenie, podbudowę dróg i placów, klinuje się idealnie tworząc bardzo mocną a jednocześnie przepuszczalną podbudowę np. pod kostkę brukową.

Grys – kruszywo łamane stosowane do budowy dróg (betony asfaltowe, mieszanki mineralno- asfaltowe) na warstwy ścieralne, wiążące i wyrównawcze, oraz w budownictwie (produkcja betonów do B50).